Twilight Struggle

Anno 2005 was het een ware zoektocht om een spel als Twilight Struggle te vinden. Het voerde me naar een spellenwinkel in Etterbeek die een mooie collectie van uitgever GMT had. De map was toen van een klungelige kwaliteit, een dun karton dat in de plooi steeds naar boven kwam. Maar van dit minpunt maakten mijn toenmalige tegenspeler en ik een epische herinnering. De gsm’s die op de plooi gelegd werden, waren onze nucleaire onderzeeërs. Het werd mijn introductie in de wereld van GMT spellen. Gedurende mijn studentenjaren werd dit dan ook mijn lievelingsspel.

Het is het enige spel waarvan ik twee exemplaren heb in mijn collectie. Ik kreeg het niet over het hart om de eerste editie, waar ik zoveel goeie momenten aan beleefd had van de hand te doen na aankoop van de derde luxe editie.

Het spelen van de nationale anthems en het uitvouwen van de vlaggen behoren tot het vaste ritueel om bij mij thuis Twilight Struggle te spelen.

Dit spel is een meesterwerk. Het weet namelijk op een eenvoudige manier de complexe geschiedenis van een decennia lange en complexe periode te vertalen naar een uitdagend bordspel.

De regels zijn best eenvoudig maar de beslissingen die je neemt zijn dat niet. Telkens je een nieuwe hand kaarten krijgt toebedeeld, zal je spelers zien piekeren hoe, waar en waarom ze te spelen.

Dit is een abstractie van een wargame. Je zult hier geen tanks over de vlaktes zien rollen. Geen manoeuvres of veldslagen zien plaatsvinden. Nee, het draait allemaal om invloedspunten die zich als een golf verspreiden over een netwerk van landen. Beeld je deze invloedspunten in als legerbasissen, financiële hulp, politieke invloed, raketinstallaties enz.

Het spel weet de intense sfeer van de Koude Oorlog thematisch erg goed op te wekken. Event kaarten verbeelden wat er gaande is en dompelen je in de historische achtergrond van het tijdvak.

Je zult deze events niet zomaar spelen. Enerzijds geeft een kaart je een aantal acties, operations genaamd, om wat mee te doen. Zo kun je zelfs de kaarten met de ster van je tegenstander gaan gebruiken. Maar dit heeft dan wel als gevolg dat het event op die kaarten door je tegenstander uitgevoerd wordt.

Net zoals in de Koude Oorlog worden proxy oorlogen uitgevoerd in conflictgebieden van de Derde Wereld. Er ontstaat een kat-en-muisspel tussen beide spelers om het uitvoeren van coups. Je tegenstander probeert telkens opnieuw een situatie te creëren die je aandacht vraagt om zo het momentum dat je hebt om coups te plegen in zijn voordeel te keren. Coups in cruciale en strategisch gelegen staten zijn namelijk beperkt door de timer van de Defcon, komt deze op 1 tijdens jouw beurt, dan neem jij de verantwoordelijkheid voor het opblazen van de wereld – oopsie.

Tegelijkertijd zit je vaak ook te bluffen. Om je tegenstander op het verkeerde been te zetten, leg je soms invloed op andere continenten dan deze vermeld op een scorekaart in de hand. Het is namelijk via scorekaarten van continenten dat je punten wint of verliest.

Dit spel heeft een bijzonder eenvoudige structuur, maar het is wel een spel dat je vaker moet spelen om er beter in te worden. Kennis van wat er in het deck zit kan namelijk cruciaal blijken. Wanneer je het spel uitlegt aan een beginner, is het dan ook belangrijk dat je erop wijst waar er gratis invloedspunten op de kaart kunnen komen door een kaarteffect (Roemenië, Japan, Egypte, Cuba zijn enkele van de landen die je gratis in handen kunt krijgen). Eveneens is het belangrijk om weten dat er kaarten zijn die jou het spel onmiddellijk kunnen doen verliezen.

De twee supermachten in het spel voelen ietsje anders aan tijdens het spelen. Ik vond de USSR altijd al de supermacht die het vlotst erin slaagt om invloed te plaatsen op de map. De Russen hebben een voorsprong omdat er veel goede kaarten voor hen in het vroege deck zitten. De USSR voelt aanvankelijk aan als een pletwals die over de map rolt. Met de USA is controle houden aan de orde van de dag. Je tegenstander doen reageren op jou acties, verdedigingen opbouwen, stukjes van het netwerk afsluiten, je tegenstander zo lang mogelijk uit jouw achtertuin houden… Naargelang het spel vordert, duiken er meer kaarten op in het voordeel van de USA en wint deze laatste aan momentum.

Het spel is niet gespeend van enige geluksfactor. Zo kan het wel eens voorkomen dat je kaarten tegenkomt met slechts 1 invloedspunt en een event voor je tegenstander op. Deze kaarten ziet Nikita ‘we will bury you’ Khrushchev het liefst begraven onder de zoden. Een hand gevuld met zulke onepointer kaarten daarvan eet Uncle Sam zijn hoed op. Je kan je troosten dat dit ook je tegenstander kan overkomen. Ten slotte is dit geen onoverkomelijk probleem als je goed bent in het managen van de events op de kaarten.

Veel kan daarnaast afhangen van een geslaagde coup en af en toe een realignment rol. Hiervoor rol je een dobbelsteen en dat kan dus fout aflopen of swingy aanvoelen. Toch kan je hier wel het geluk spreiden door hogere kaarten in te zetten of gebieden met lagere stabiliteit aan te vallen.

Twilight Struggle staat naar mijn bescheiden mening terecht op de eerste plek van Boardgamegeek. Het is ongelofelijk hoe goed de sfeer naar voren komt zonder dat de gameplay zichzelf verliest in al te veel details of complexiteit. Je voelt de Koude Oorlogssfeer in de lucht hangen met al de intense spanning tijdens het spelen. De regels zijn eenvoudig, de keuzes zijn moeilijk. De overwinning voelt welverdiend. Dit is een spel waar zowel wargamers als eurogamers ten volle van kunnen genieten.

Speel ook het conflict eens vanuit een andere invalshoek in 1989 : Dawn of Freedom

Het spel 1989 speelt grotendeels op dezelfde manier als Twilight Struggle. Dit keer herbeleef je het conflict op de vooravond van de val van de muur. Van Oost-Duitsland tot Bulgarije vecht je om landen in je invloedszone te halen of te behouden, win je de harten van bevolkingsgroepen, hou je de kerk in het midden of sla je opstanden neer. Dit keer zijn het de Soviets waar het pompen of verzuipen is en waar je democratiseringsgolven en protesten Tienanmen-gewijs probeert neer te slaan.

Opnieuw ga je elke beurt een hand kaarten managen en plaats je invloed in een netwerk. Uniek en verschillend met TS is dat hier een spelmechanisme uit Hannibal : Rome vs Carthage wordt gerecycleerd. Bij het scoren van ‘landen’ vindt een minigame plaats waarbij je kaarten van de tegenstander probeert te matchen. Controle over bepaalde facties op het bord zoals de studenten of de arbeiders geven je jokers. Winnen de democraten een land dan gaat de scorekaart ervan automatisch uit het spel, maar telt het land wel nog mee in de eindscore waar de Soviets een groot aantal punten krijgen voor de landen die nog onder hun controle zijn.

Het spel heeft dezelfde feeling als Twilight Struggle en is zeker een aanrader om eens uit te proberen. Ik speelde dit spel ondertussen zeven maal en elke speelbeurt was een bevredigende uitputtende worsteling.

Thomas